تحلیلی بر چالش های روابط ایران و جمهوری آذربایجان با تاکید بر عوامل زمینه ساز 

دکتر عطا الله عبدی 

محمد جواد عزیزی فر 

حسین آغنده 

چکیده :

جمهوری آذربایجان مهم‌ترین کشور منطقه قفقاز جنوبی است که دارای اشتراکات تاریخی، فرهنگی و مذهبی با ایران است. این کشور با دارا بودن ویژگی‌هایی مانند: تجانس جمعیتی، قومی و فرهنگی با شمال ایران، مهم‌ترین همسایه شمالی ایران محسوب می‌شود و به لحاظ وجود وابستگی‌های جغرافیایی و ژئوپلیتیکی عمیق بین دو کشور، شرایط مطلوبی در جهت تعمیق همکاری‌های دوجانبه بین ایران و جمهوری آذربایجان وجود دارد. اما علی‌رغم این اشتراک و پیوند در تاریخ، فرهنگ و مذهب، مناسبات و روابط دو کشور شاهد فراز و فرودهایی است که بعد از استقلال آذربایجان نمود پیدا کرده است. فاکتورهایی چون مناقشه دریای خزر، بحران قره باغ، قدرت‌های منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای، تحریف تاریخ، اسلام ستیزی و روابط نزدیک ایران با ارمنستان، تقویت پان ترکیسم و ادعای آذربایجان بزرگ عوامل زمینه ساز فراز و فرود روابط ایران و جمهوری آذربایجان است.

هدف این مقاله با روش تحقیق به صورت توصیفی – تحلیلی نیز شناسایی عوامل زمینه ساز فراز و فرود روابط دو کشور می‌باشد. نتیجه تحقیق بیانگر آن است که عوامل ژئوپلیتیکی و سیاسی تأثیر منفی بر روابط ایران و جمهوری آذربایجان دارند.

واژگان کلیدی : ژئوپلیتیک، ایران، جمهوری آذربایجان، قفقاز.