خصوصیات جغرافیایی :

از نظر جغرافیایی ، اسرائیل را می‌توان به چهار بخش تقسیم کرد . سه بخش آن به موازات ساحل دریا ، از شمال آغاز می‌شود و به جنوب می‌رسد و بیابان نگب که بخش بزرگی از خاک اسرائیل را تشکیل می‌دهد و در جنوب کشور قرار دارد ، ناحیه‌ای خشک و نسبتاً بایر است .نخستین بخش ساحلی اسرائیل دشتی است که خاک آن به صورت ماسه نرم است و در برخی نواحی عرض آن به 40 کیلومتر می‌رسد و حاصلخیز محسوب می‌شود . در سالهای گذشته اکثر باغهای مرکبات اسرائیل در این نوار ساحلی قرار داشت . ولی در سالهای اخیر به دنبال رقابت کشورهای حوزه دریای مدیترانه ( از جمله مراکش و اسپانیا ) پرورش مرکبات در اسرائیل رو به کاهش می‌رود .

بخش عمده‌ای از جمعیت اسرائیل در دشت ساحلی متمرکز گردیده و شهرهای بزرگ کشور و از جمله تل آویو ، حیفا ، ناتانیا ، هرتسلیا در این نوار قرار دارد . همچنین قسمت اعظم صنایع اسرائیل ، باغهای مرکبات و میوه و تسهیلات توریستی نیز در این ناحیه متمرکز شده است .چند رشته تپه‌های بلند و کوههای نه چندان مرتفع از شمال اسرائیل آغاز می‌شود و تا نواحی جنوبی کشور امتداد می‌یابد . در شمال شرق کشور بلندیهای جولان قرار گرفته که از سنگهای سیاه رنگ خارا پوشانده شده است . همچنین کوههای کوتاه گالیل در این ناحیه قرار دارد . کوههای گالیل از سنگهای نرم آهکی و از دولومیت به وجود آمده و ارتفاع آن از سطح دریا بین 500 تا 1200 متر است . از آنجا که زمستان در اسرائیل کوتاه و هوا ملایم است و باران کافی می‌بارد ، اهالی شمال اسرائیل از مناظر بسیار سزسبزی بهره می‌گیرند و نواحی جولان و گالیل در اکثر فصول سال سرسبز و خرم است .همین زیبایی موجب شده که بسیاری از اسرائیلیان در ایام تعطیلات و اعیاد ، برای استراحت و تفریح به سوی نواحی شمالی کشور رهسپار می‌شوند . از این رو ،

یکی از رشته‌های فعالیت اهالی شمال اداره کردن میهمان سراهای کوچک و اتاقهای اجاره‌ای است . علاوه بر این ، دهها هتل بزرگ و کوچک در سطوح مختلف در شمال کشور بنا شده که هر سال دهها هزار نفر از جهانگردان خارجی و گردشکران اسرائیلی را به سوی خود جلب می‌کند . برخی از اهالی شمال به کار کشاورزی می‌پردازند و خرما و موز و میوه‌های دیگر پرورش می‌دهند و بعضی دیگر در صنایع سبک کار می‌کنند .

یکی از حاصلخیزترین نواحی اسرائیل دره موسوم به « عمک ییزرائل » است که در فاصله بین بلندیهای جولان و کوههای سامره قرار دارد . در این دره دهها آبادی کشاوری به صورت کیبوتس و موشاو قر ار دارد که انواع میوه ، سبزی و محصولات کشاورزی را پرورش می‌دهند . کرانه باختری رود اردن ( که اسرائیلیان آنجا را به نام باستانی آن ، یعنی یهودا و شومرون می‌نامند ) دارای پستی و بلندیهای بسیار و زمینهای حاصلخیز است .در نواحی کشاورزی این ناحیه درختان میوه و مرکبات و زیتون دیده می‌شود که اکثر آنها از سالها پیش کاشته شده و هنوز محصول می‌دهد . در دوران باستان نیز اهالی این ناحیه با پرورش دادن این نوع درختان زندگی خود را می‌گذراندند . اهالی این ناحیه ، اکثراً در شهرکها و روستاهای بزرگ متمرکز شده‌اند .همانگونه که گفتیم ، بیابان نگب در جنوب اسرائیل قرار دارد و حدود نیمی از مساحت کشور را تشکیل می‌دهد . در این ناحیه وسیع جمعیت نسبتاً کم و پراکنده‌ای زندگی می‌کند که معاش آنان به ویژه از طریق کشاورزی و یا صنایع سبک تأمین می‌شود . ناحیه نگب کم و بیش مسطح است . ولی در این بیابان بایر تپه‌های شنی و دره بیابان وسیع درختان کوتاهی نیز دیده می‌شود که برخی از آنها برگهای تیغی دارند . خاک این ناحیه از نوعی است که باران را در خود جذب نمی‌کند و از این رو با بارش خفیف‌ترین باران ، سیل جاری می‌گردد و نواحی پست را پر می‌کند و گاهی به جاده‌ها و ساختمانها خسارت وارد می‌آورد .

در بخش جنوبی بیابان نگب ، یک ناحیه کوهستانی آغاز می‌شود که شامل دهانه‌های آتشفشانی و قله‌های سنگی و تیز است و نواحی مسطحی نیز دارد که از تخته سنگ پوشیده شده است . در این ناحیه ، هوا خشک تر و کوهها بلندتر است . سنگهای این ناحیه رنگهای متنوعی دارد و سه دهانه آتشفشان در آنجا دیده می‌شود که بزرگترین آنها دارای 35 کیلومتر طول و 8 کیلومتر عرض است و عمق زیاد دارد .یکی از زیبائیهای طبیعی و شگفت بیابان نگب ، در نقطه جنوبی آن است که بندر ایلات در آنجا قرار دارد و دو طرف آن کوههای متوسطی واقع شده که هنگام غروب آفتاب به رنگ سرخ در می‌آید و از این رو خلیجی که در آن ناحیه قرار دارد ، دریای سرخ نامیده می‌شود .بزرگترین دریاچه اسرائیل ( که آب انبار مرکزی محسوب می‌گردد ) ، کینرت نام دارد که در دامنه بلندیهای جولان قرار گرفته و 21 کیلومتر عرض دارد و در سطح 212 متر پائین تر از سطح دریا قرار گرفته است . در اطراف این دریاچه چندین مکان تاریخی و باستانی اسرائیل وجود دارد و هتلها و مهمانسراهای زیبایی در کرانه‌های آن احداث گردیده و هر سال صدها هزار نفر اسرائیلی و گردشگر خارجی به کنار این دریاچه می‌آیند و از مناظر طبیعی و آبهای آرام بهره می‌گیرند و به شنا کردن و استراحت می‌پردازند . در مجاورت کینرت چندین آبادی کشاورزی به صورت کیبوتس و موشاو قرار دارد و علاوه بر پرورش درختان میوه ( به ویژه خرما و موز ) استخرهایی برای پرورش ماهی برپا شده است .در شرق اسرائیل دره اردن و دشت عراوا قرار گرفته که بخشی از گسله زلزله زده سوری ـ آفریقا محسوب می‌شود  که بخش شمال آن بسیار حاصلخیز و بخش جنوبی آن نیمه خشک است . در این ناحیه نیز اکثر اهـالی به کشاورزی ، پرورش ماهی ، صنایع سبک می‌پردازند و برای جلب جهانگردان خارجی و گردشگران داخلی ، تسهیلات توریستی مجهزی برپا ساخته‌اند .رودخانه اردن یکی از مهمترین رودخانه‌های اسرائیل است که در فاصله بین دریاچه کینرت و دریای نمک قرار دارد و از دره حولا که ناحیه حاصلخیزی است می‌گذرد . این رودخانه حدود 300 کیلومتر طول دارد وهر چه دریای نمک نزدیکتر می‌شود در سطح پائین تری از سطح دریا قرار می‌گیرد . دریای نمک حدود 400 متر از سطح دریا پائین تر است . رودخانه اردن در اکثر ایام سال نیمه خشک است و عمق زیادی ندارد . ولی در فصل باران ، آب زیادی از آن می‌گذرد و بسیار خروشان است .

ناحیه « عراوا » که هوائی بسیار گرم دارد از جنوب دریای نمک آغاز می‌شود و تا بندر ایلات و ساحل خلیج عقبه ادامه می‌یابد . اسرائیل توانسته است با ابداع شیوه‌های نوین کشاورزی که با آب و هوای این ناحیه سازگاری داشته باشد ، محصولات زیادی تولید کند . میزان بارندگی در این ناحیه از 25 میلیمتر در سال تجاوز نمی‌کند و دمای هوا در تابستان به 40 درجه سانتیگرد می‌رسد .

اسرائیل با استفاده از این آب و هوا ، تقریباً در همه در همه فصول سال میوه‌ها و سبزیجات ویژه‌ای تولید می‌کند که بخش مهمی از آن به بهای خوب به کشورهای خارجی صادر می‌شود . در انتهای این بخش از خاک اسرائیل بندر ایلات قرار گرفته که نه تنها خود یکی از مراکز مهم توریستی و گردشگری اسرائیل است ، بلکه آب آن در اکثر ایام سال نسبتاً گرم است و برای شنا کردن بسیار مناسب می‌باشد . گرمی آب در خلیج ایلات باعث ایجاد مرجانهای رنگارنگ و ماهیهای متنوع شده که یکی از زیباترین مناظر زیر دریایی را تشکیل می‌دهد . آب این خلیج فیروزه‌ای  و بدون امواج است .دریای نمک که در فاصله مرزی اسرائیل و اردن قرار گرفته ، پایین ترین نقطه کشور محسوب می‌شود ، زیرا 400 متر از سطح دریا پایین تر قرار گرفته است . آب این دریاچه آنقدر شور است که می‌توان روی آن دراز کشید و به روزنامه خواندن پرداخت . در آب این دریاچه مقادیر عظیمی از انواع املاح معدنی از قبیل پتاس و مگنزیوم و بروم و برخی نمکهای صنعتی وجود دارد وغلیظ‌ترین دریاچه نمک جهان محسوب می شود . از آنجا که در این دریاچه آب به سرعت بخار می‌شود ، هر سال سطح آب 1 تا 6 متر پایین تر می‌رود . از سوی دیگر ، اسرائیل و اردن مشترکاً از آب رودخانه اردن برای مصارف صنعتی استفاده می‌کنند و از این رو هر سال مقدار بسیار کمتری آب از طریق رود اردن به این دریاچه ریخته می‌شود و سطح آب آن را بیش از پیش پایین می‌آورد . در 44 سال اخیر ، سطح آب این دریاچه بیش از ده متر پایین آمده  ومساحت آن به مقدار زیادی کاهش یافته است اسرائیل در سالهای اخیر به یک سلسله آزمایشها و عملیات تحقیقاتی پرداخته تا راهی بیابد که بتوان سطح دریای نمک را به همان میزان گذشته باز گرداند .یکی از شیوه‌های پیشنهادی که هنوز مطالعه درباره آن پایان نیافته ، حفر ترعه و یا احداث لوله ای است که دریای مدیترانه را به دریای نمک متصل سازد . برخی دانشمندان پیشنهاد می‌کنند که آب دریا را می‌توان تا لبه کوههایی که دریای نمک را احاطه می‌کند هدایت کرد که از آنجا به حالت آزاد سقوط کند و توربین‌های برق را نیز به کار اندازد .

آب و هوای اسرائیل

اسرائیل کشوری است که به ندرت هوای آن ابری و بارانی می‌شود  . آب و هوای این سرزمین در بخش شمالی معتدل است و در بخش جنوبی استوائی می‌باشد . در نواحی مختلف کشور آب و هوا بطور قابل ملاحظه‌ای متفاوت است . در حالیکه در نواحی ساحلی کشور تابستانها گرم و مرطوب است و پاییز و زمستان معتدل می‌باشد ، در نواحی کوهستانی زمستانها نسبتاً سرد است و تابستانها هوا خشک می‌شود . در دره اردن هوا در تابستان خشک و در زمستان نامطبوع است . در بیابان نگب تقریباً در تمام فصول سال هوا خشک و نسبتاً گرم است ـ گرچه در ساعات شب ممکن است هوا بسیار سرد شود .فصول سال در اسرائیل را می‌توان به جای چهار فصل ، به دو فصل تقسیم کرد . زمستان از ماه نوامبر ( اواسط آبان ماه ) آغاز می‌شود و تا ماه مه ( اواسط اردیبهشت ) ادامه می‌یابد . ولی میزان بارندگی در نواحی مختلف بسیار متغییر است . تابستان اسرائیل بسیار طولانی است وبیش از شش ماه ادامه دارد و خشک است و باران نمی‌بارد . ریزش باران در شمال کشور زیاد است ، درمرکز کشور درحد متوسط قرار دارد ،ولی درجنوب اسرائیل بسیار کم است . در نواحی جنوبی بیابان نگب ، تقریباً باران نمی‌بارد . در ماههای زمستان ، ریزش برف بسیار نادر است و تقریباً هر ده سال یکبار در شهرهای اورشلیم و صفاد و برخی دیگر از نواحی کوهستانی کشور برف خفیفی می‌بارد که پس از یکی دو روز بکلی آب می‌شود .در ماههای بهار و تابستان ، هوا در بسیاری از نقاط کشور بسیار گرم است .

کمبود آب در اسرائیل

منابع اصلی تأمین آب اسرائیل چند رودخانه است که از بلندیهای شمال کشور سرچشمه می‌گیرد و رودخانه بانیاس از خاک سوریه آغاز می‌شود ، رودخانه حصبانی از لبنان سرچشمه می‌گیرد و رودخانه دان در داخل اسرائیل قراردارد ، که آب هرسه به کینرت سرازیر می‌شود .هرگاه آب دریاچه کینرت به اوج خود می‌رسد ، سد رودخانه اردن را می‌گشایند و بخشی از آب دریاچه به این رودخانه سرازیرمی‌شود که زمینهای کشاورزی اطراف را آبیاری می‌کند و بقیه آن به دریای نمک ( بحرالمیت ) می‌ریزد .بعلت کمبود باران و نبود رودخانه کافی ، و با توجه به آنکه اسرائیل در حاشیه یک منطقه بیابانی قرار گرفته ، کمبود آب به صورت یکی از مشکلات اساسی کشور در آمده است . حفاریهای باستانشناسی در نواحی خشک جنوب نشان می‌دهد که مسأله کمبود آب جنبه باستانی داشته و پیشینیان اسرائیل شیوه‌هایی ابداع کرده بودند تا بتوانند باران کمی را که می‌بارد ذخیره کنند و آن را از نقطه‌ای به نقطه دیگرمنتقل سازند . این کشفیات نشان می‌دهد که اسرائیلیان در هزاران سال پیش نیز با مشکل کمبود آب روبرو بوده و کوشیده‌اند راه حلی برای آن بیایند .ذخایرکل آب اسرائیل که قابل بازیافت و مصرف است و از یک میلیارد و 700 میلیون متر مکعب درسال تجاوز نمی‌کند . از این مقدار آب ، 65 درصد آن به مصارف کشاورزی می‌رسد و 35 درصد بقیه نیاز شهرنشینان و دیگر اهالی کشور را تأمین می‌کند و یا به مصارف صنعتی می‌رسد . اسرائیل برای حفظ ذخائر آبی زیرزمینی خود برنامه‌های جامعی تهیه کرده و همچنین حفر چاهها و استخراج آبهای زیر زمینی و چشمه‌ها به شدت کنترل می‌شود . اسرائیل همچنین برای صرف آب ، شیوه آبیاری قطره‌ای را در کشاورزی بسیار رواج داده و اقدامات دیگری نیز برای کاهش مصرب آب ابداع کرده است .از آنجا که استفاده ازآبهای طبیعی در اسرائیل به آخرین حد ممکن رسیده است ، دانشمندان برای حل مشکل کمبود آب ، شیوه‌های مختلفی در پیش گرفته‌اند که مهمترین آنها ، استفاده از فاضلاب تطهیر شده ، تصفیه آب شور و نمک زدایی از برخی آبهای زیرزمینی و همچنین بارور ساختن ابرهای آسمان به هدف افزایش بارندگی است .

 برای آنکه بتوان از منابع محدود و معدود کشور بهترین استفاده را بعمل آورد ، اسرائیل یک شبکه آب سراسری برپا ساخته است . احداث لوله آب سراسری اسرائیل در سال 1964 توسط سازمان ملی آب کشور به انجام رسید . این شبکه ازیک رشته طولانی لوله‌های بسیار قطور ، کانالهای باز ، تونلهایی زیر کوه و چندین سد و آب‌گیر و مراکز پمپاژ تشکیل شده و به کمک آن آب از شمال کشور به سوی مرکز و جنوب هدایت می‌شود و در اختیار شهروندان ، کشاورزان و  صاحبان صنایع قرار می‌گیرد .

اورشلیم

مهمترین شهر تاریخی

         شهر اورشلیم سه هزار سال پیش به دستور حضرت داود پادشاه یهود بنا نهاده شد و فرزند وی حضرت سلیمان خانه خدا ( بیت المقدس ) نیایشگاه مرکزی یهودیان را به روی تپه‌ای در وسط آنجا برپا ساخت . بیت المقدس که به روی تپه صهیون برپا گردید ( و از همین جا واژه صهیونیسم در عصر معاصر ساخته شده ) مظهراستقلال و سیادت ملی یهودیان بوده هنگامی که اشغالگران خارجی بیت المقدس را ویران کردند ، در واقع حکومت مستقل یهودیان را از میان برداشتند .

اورشیلم نه تنها خاستگاه دین یهود است بلکه حضرت مسیح نیز در این شهر به تبلیغ اندیشه‌های خود می‌پرداخت و حضرت محمد (ص) نیز نخست اورشلیم را به عنوان قبله گاه مسلمانان تعیین کرد ، ولی پس از چندی ترجیح داد قبله را به مکه منتقل کند . از این رو اغراق آمیز نخواهد بود اگر گفته شود که دو سوم از جمعیت جهان نسبت به شهر اورشلیم دارای احساسات ویژه هستند .

امروز اورشلیم نه تنها کانون ایمان و دین دیهود است ، بلکه مرکز و مظهر سیادت و حق حاکمیت ملت اسرائیل نیز محسوب می‌شود و شخصیت‌های سیاسی کشور ، همگان بر ضرورت حفظ یکپارچگی اورشلیم تاکید می نمایند .

تا اوایل قرن بیستم ، اورشلیم دارای جمعیت کمی بود که اهالی آن در داخل دیوارهای بلندی که شهر را محصور می‌کرد می زیستند . ولی از اوایل قرن بیستم ، یهودیانی که در اورشلیم زندگی می‌کردند ، همراه با مهاجران یهودی که از کشور‌های مختلف به سرزمین پدری باز گشتند ، خود را در محله یهودی نشین محدود اورشلیم باستانی در مضیقه احساس می‌کردند و از این رو در خارج از حصار شهر به ایجاد محله‌های جدید پرداختند و بتدریج بخش غربی اورشلیم را بوجود آوردند که همه آن یهودی نشین است .

در داخل حصار شهر ( که اورشلیم شرقی نامیده می‌شود ) چهار محله وجود دارد که یکی از آنها متعلق به اعراب مسلمان ، دیگری متعلق به مسیحیان و سومی یهودی نشین بوده است . در کنار محله یهودیان ، محله کوچکی نیز به ارامنه اختصاص دارد که دارای کلیسا و صومعه نیز می‌باشد .

تاریخ باستانی اورشلیم

در طول تاریخ سه هزار ساله ، اورشلیم به تصرف ارتش‌های متعددی درآمد و بارها ویران گردید . پس از سپاهیان بابل ، ارتش اسکندر مقدونی به این سرزمین حمله برد و چند سال پس از آنان ، رومیان بر این سرزمین مسلط شدند . هنگام ظهور حضرت مسیح(ع) ، اورشلیم در تصرف سپاهیان روم بود که از فعالیت مذهبی وی تاآخر سن بوده و او را به صلیب کشیدند .

از ویرانه‌های معبد مقدس ، تنها دیواری باقی مانده که « دیوار شرقی » نامیده می‌شود و از آنجا که در طول تاریخ زیارتگاه یهودیانی بوده که در سوگ از دست رفتن استقلال یهود در کنار آن اشک می ریختند ، به « دیوار ندبه » معروف شده است .

با به روی کار آمدن امپراطوری بیزانس ، شهر اورشلیم دوباره رونق یافت و کلیساهای متعددی در آن ساخته شد . ولی در سال 638 یعنی چند سالی پس از ظهور حضرت محمد(ص) اورشلیم مورد حمله اعراب قرار گرفت و آنان بدون خون ریزی ، این شهر را از دست مسیحیان بیرون آوردند و آئین دینی خود را در آنجا حکمفرما ساختند ولی یهودیان به اقامت خود در شهر و پای بندی به آئین خویش ادامه دادند .

از آنجا که در دین اسلام آمده است که حضرت محمد(ص) با اسب براق شبانه از مکه به نقطه‌ای به نام الاقصی آمد ، به دستور عمر خلیفه مسلمانان ، به روی تپه موریا ( که تپه صهیون نیز نامیده می‌شود و بیت‌المقدس یهود به روی آن برپا بوده ) مسجد قبه‌الصخره برپا گردید که گنبد طلائی و گرد آن را در بسیاری از عکس‌های اورشلیم می‌توان دید .

با انتقال مرکز خلافت اسلامی به بغداد ، اوضاع سیاسی و اقتصادی اورشلیم رو به نزول گذاشت ولی همچنان مقام خود را به عنوان زیارتگاه یهودیان ، مسیحیان و مسلمانان حفظ کرد .

جنگ‌های صلیبی در سال 1095 موجب گردید که گروهی سپاهیان متعصب مسیحی که از اروپا آمده بودند ، اورشلیم را تسخیر کردند و حاکمان عرب را مغلوب ساختند .

صلیبیون از یهودیان نیز منزجر بودند و به موازات قتل مسلمانان به نابودی جوامع یهودی نیز پرداختند . ولی پس از صد سال ، صلاح‌الدین الایوبی سردار عرب توانست صلیبیون را شکست دهد و آنها را تارومار کند . با پیروزی صلاح الدین ، یهودیان آواره نیز توانستند به سرزمین پدری و خاک اورشلیم باز گردند .

یهودیان به تدریج محله‌های متعددی در خارج از حصار شهر بنا کردند که اکثر آنها هنوز پابرجاست و یادآور تاریخ این شهر و یهودیان ساکن آن می‌باشد . یک محله توسط یهودیان ایرانی و یک محله با کمک یهودیانی که از بخارا آمده بودند بنا گردید که شمار قابل ملاحظه‌ای از خانه‌های آن هنوز وجود دارد .

در پایان جنگ جهانی اول قیومیت سرزمین اسرائیل به بریتانیا سپرده شد و انگلیسی‌ها اورشلیم را به عنوان مرکز حکومتی خود در این ناحیه تعیین کردند . یهودیان در سال 1918 سنگ بنای نخستین دانشگاه یهودی جهان را با نام دانشگاه عبری اورشلیم نهادند و در کنار آن بیمارستان معروف هداسا را بنا کردند .

 در جریان جنگ استقلال اسرائیل ، شرق اورشلیم به تصرف ارتش اردن درآمد و از غرب اورشلیم جدا شد و بین دو بخش شهر دیوارهای بلند برپا گردید و سربازان اردنی در شرق شهر ، در برابر سربازان اسرائیلی در بخش غربی آن موضع گرفتند .

این وضع تا آغاز جنگ شش روزه در ژوئن سال 1976 ادامه یافت و پس از آنکه ارتش اردن شکست خورد و عقب نشینی کرد ، دو بخش اورشلیم دوباره یک پارچه گردید و دولت اسرائیل با تصویب قانون ویژه در « کنست » ( پارلمان ) به این وحدت دوباره جنبه قانونی داد . اعراب شرق اورشلیم از همه حقوق شهروندی برخوردار شدند ولی از آنجا که تابعیت اسرائیل بر آنان تحمیل نگردیده ، حق شرکت در انتخابات پارلمانی اسرائیلی را ندارند ولی می‌توانند آزادانه در انتخابات شهرداری شرکت کنند .

با آزادی شرق اورشلیم ، کتل همعراوی ( معروف به دیوار ندبه ) نیز از تصرف اردنی‌ها خارج شد و اسرائیلیان و یهودیان دوباره توانستند آزادانه به آنجا بیایند و به نیایش بپردازند . پس از جنگ شش روزه ، محله یهودی نشین شرق اورشلیم که در دوران حکومت اردن کاملاً ویران شده بود بازسازی گردید و خانه‌های جدیدی به آن اضافه شد .

در سالهای اخیر بر زیبایی‌های اورشلیم افزوده شده و ساختمانهای مدرن بنا گردیده و برخی ساختمانهای قدیمی نو سازی و یا بازسازی شده است .

جاذبه‌های گردشگری

اورشلیم نه تنها پایتخت اسرائیل و مرکز حکومتی آن است ، بلکه دارای موسسات و نهادهای فرهنگی و علمی و اجتماعی متعددی می‌باشد . گرچه بسیاری از کشورهای جهان به علل سیاسی اورشلیم را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت نمی‌شناسند ، ولی موقعیت سیاسی اورشلیم عملاً تحکیم شده و این واقعیت را بسیاری از کشورها به طور عملی پذیرفته‌اند .

مقر ریاست جمهوری اسرائیل ، پارلمان کشور ، اقامتگاه نخست وزیر ، موزه ملی اسرائیل و بسیاری از نهادهای مهم و مرکزی دیگر نیز در اورشلیم قرار دارد و دانشگاه عبری اورشلیم معروف‌ترین و پر اهمیت ترین دانشگاه اسرائیل محسوب می‌شود .

در سالهای اخیر با افزایش جمعیت اورشلیم ، برشمار اماکن تفریحی و گردشگاههای آن نیز افزوده شده است . در این سالها تعداد زیادی رستوران ، کافه ، موزه ، باشگاه و تفریحگاه به شهر افزوده شده و شهرداری گردشگاههایی برای عموم برپا ساخته است .

یکی از اماکن مهم اورشلیم موزه « یدو شم » است که در آن آثار جنایات آلمان نازی نگاهداری می شود و دیدن آن بسیار تکان دهنده است . آرامگاه بنیامین زئب هرتسل بنیانگذار کشور یهود در اورشلیم قرار دارد و در فاصله کمی از آن آرامگاه یتسحاک رابین نخست وزیر مقتول ، و در کنار آن آرامگاه نظامی اورشلیم قرار گرفته است .

مکانی که گفته می‌شود آرامگاه حضرت داود است یکی از زیارتگاه‌های یهودیان محسوب می‌شود . در موزه ملی اسرائیل می توان طومارهای بسیار قدیمی مذهبی را مشاهده کرد که اهمیت جهانی دارد .

در سالهای اخیر ساختمان جدید شهرداری در مرکز اورشلیم برپا شده که سبک معماری ویژه ، جلوه خاصی به آن بخشیده است . برای گردشگران غربی ، دیدن بازار میوه و سبزی اورشلیم به نام مخنه یهودا جذابیت خاصی دارد .

در محله قدیمی اورشلیم می توان یهودیانی را مشاهده کرد که با رداهای بلند قرن نوزدهم اروپایی شرقی در رفت و آمد هستند .

بزرگترین مرکز درمانی و پزشکی اسرائیل به نام بیمارستان هداسا در اورشلیم قرار دارد .

اورشلیم با بناهای سنگی خود ، از هر نظر در جهان بی نظیر است .

تل آویو

معمولاً چنین تصور می‌شود که تل آویو شهری که در ساحل دریای مدیترانه قرار گرفته ، بزرگترین و پرجمعیت ترین شهر اسرائیل است . ولی تل آویو بزرگ ، که چنین تصوری را ایجاد می‌کند ، شامل چندین شهر و از جمله یافا، رمت‌گن، پتح تیکوا ، هد هشارون ، رمت هشارون ، گیتواتیم و غیره است که همه آنها در حال پیشرفت سریع هستند و سبک معماری در آنها دائماً تغییر می‌کند و خانه‌های زیباتری ساخته می‌شود . در واقع دو شهر دیگر مجاور تل آویو به نام‌های خولون و بت یام ، که جداگانه به معرفی آنها خواهیم پرداخت ، نیز بخشی از این کلان شهر محسوب می‌گردند.

ولی اگر حدود 90 سال پیش گذرتان به این نقطه می‌افتاد ، جز یک شنزار وسیع در کنار دریا چیز دیگری مشاهده نمی‌کردید . در کنار این شنزار بزرگ ، شهر ساحلی یافا قرار داشت که کاملاً عرب نشین بود .

در اوایل قرن بیستم ، گروهی از یهودیان مبتکر که می‌خواستند سرزمین پدری را از نو آباد کنند ، شنزارهای مجاور یافا را برای ایجاد یک شهر جدید انتخاب کردند و تل آویو را به وجود آوردند که امروز شادترین ، سرزنده ترین و پرحادثه‌ترین و نخستین شهر یهودی در کشور نوخاسته اسرائیل محسوب می‌شود .

امروز گرچه جمعیت تل آویو کوچک 350 هزار نفر است، ولی کلانشهر تل‌آویو ( همراه با همه شهرها و شهرک‌های اطراف آن ) بیش از دو میلیون نفر جمعیت دارد . مفهوم « تل آویو » در زبان عبری «تپه بهار » است و از آنجا که سواحل اسرائیل دارای آب و هوای مدیترانه‌ای و معتدل است در این شهر بهار را می‌توانید ماه‌های متمادی احساس کنید و در هوای آفتابی در دریا به شنا کردن بپردازید و در ساحل استراحت کنید .

معماری خانه‌ها در برخی محله‌های تل آویو به سبک اروپایی اوایل قرن بیستم ساخته شده و جلوه ویژه‌ای دارد و از این رو به درخواست یونسکو (سازمان فرهنگی تربیتی وابسته به سازمان ملل متحد ) 40 هزار ساختمان در فهرست میراث جهانی قرار گرفته و نوسازی شده است . نمای اکثر ساختمان‌ها سیمانی سفید و سقف‌های آنها مسطح است و با آب و هوای منطقه همخوانی دارد .

تل آویو نه تنها یک شهر مسکونی ، بلکه شهری برای گردش ، تفریح و استراحت است و دارای رستوران‌ها و کافه‌ها و موزه و تئاتر و سینماهای متعدد می‌باشد . تنها اپرای اسرائیل در تل آویو بنا شده و سبک معماری ویژه‌ای دارد . همچنین مرکز نمایشگاه‌های بین‌المللی اسرائیل که هر سال نمایشگاه‌های متعددی در آن برگزار می‌شود در تل آویو قرار دارد .

دو سال پس از اعلام استقلال ،شهر عرب نشین یافا که ساختمان‌های قدیمی دارد و در گذشته تنها بندر این منطقه بوده ، به تل آویو پیوست و یک شهرداری واحد بوجود آمد . در سال‌های اخیر محله قدیمی یافا بازسازی شد و به یک مرکز سکونت نقاشان و مجسمه‌سازان و دیگر هنرمندان مبدل گردید و یک بازارچه زیبا نیز در آنجا برپا گردید که در آن مغازه‌های متعدد عتیقه و آثار هنری و تابلوهای نقاشی دایر شده و رستوران‌ها و کافه‌های متعدد تأسیس گردیده و امروز یکی از مراکز اصلی تفریح برای گردشگران خارجی و اسرائیلی محسوب می‌شود .

تل آویو مرکز بازرگانی و اقتصاد اسرائیل نیز محسوب می‌شود و شعبه مرکزی همه بانک‌های کشور در آن شهر دایر است و تنها بورس اسرائیل نیز در تل آویو قرار گرفته است . در خیابان‌های مرکزی شهر انواع مغازه‌ها و فروشگاه‌ها وجود دارد و در سال‌های اخیر بازارچه‌های متعددی به شیوه مدرن در آنجا برپا شده است .